علیرضا صراف، مولف کتاب "گام به گام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد"
نظام بودجه ریزی عملیاتی در کشور ما طی 15 سال اخیر، چنان با دقت و درایت "پیاده" شده است که بعید است به این زودی ها کسی بتواند آن را دوباره "سوار" کند. البته این نوع "پیاده سازی" در همه جای کشور به وفور یافت می شود. در بخش اول و دوم درمورد علل "پیاده سازی" موفق بودجه ریزی عملیاتی در ایران سخن گفتیم.
اما در بخش سوم
بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد یعنی "تخصیص بودجه مبتنی بر عملکرد" نه "تدوین بودجه مبتنی بر عملکرد". اما درکشور ما تنها به تدوین بودجه مبتنی بر عملکرد پرداخته شده است که البته لازم است اما ابدا کافی نیست.
در "تدوین بودجه مبتنی بر عملکرد" نه به کسی بر میخورد، نه کسی به زحمت می افتد و نه جایگاه کسی تهدید می شود. یک سری درخت قطع می شود، ضخیمترین پیوست قانون بودجه یعنی پیوست 4 شامل برنامه ها، فعالیت ها، سنجه های عملکرد، اهداف کمی و قیمت تمام شده های ساختگی دستگاه های اجرایی چاپ می شود و سپس با مقیاس کیلو وزن می شود. اگر وزن آن نسبت به سال قبل بیشتر باشد یعنی دستگاه های اجرایی بیشتری بودجه ریزی عملیاتی را "پیاده سازی" کرده اند. به این روش از بودجه ریزی عملیاتی، بودجه ریزی عملیاتی کیلویی هم گفته می شود.
این همان پیوستی است که نه در مرحله تصویب بودجه در مجلس، نه در مرحله تخصیص بودجه در سازمان برنامه و بودجه و نه در مرحله نظارت در دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کسی لای آن را هم باز نمی کند.
یادمه در جلسه ای یکی از روسای امور بخشی سازمان برنامه و بودجه گفت: "ما که آخرش هرچقدر خودمون بخوایم به دستگاه ها پول میدیم. دیگه چه فرقی میکنه برنامه و فعالیت و سنجه و قیمت تمام شده هاشون چی باشه." حرف حساب جواب نداره!
اما "تخصیص بودجه مبتنی بر عملکرد" که روح حاکم بر بودجه ریزی عملیاتی را تشکیل می دهد موجب عدالت در توزیع منابع، افزایش بهره وری، کاهش هزینه ها، ارتقاء عملکرد و در نتیجه درد سرساز برای برخی سازمان ها و تهدید کننده جایگاه بسیاری از مدیران خواهد بود.
دقیقا به همین دو دلیل آخر است که مجبور شده ایم بودجه ریزی عملیاتی را "بومی سازی" کنیم. بومی سازی یعنی مدل های علمی دنیا را به گونه ای در کشور پیاده سازی کنیم که نه به کسی بر خورد و نه جایگاه کسی تهدید شود تا قابلیت اجرایی شدن پیدا کند. یعنی همان بسنده کردن به "تدوین بودجه مبتنی بر عملکرد".
یادم هست در جلسات شورای راهبری بودجه ریزی عملیاتی در سازمان برنامه و بودجه کشور هرگاه سخن از نحوه "تدوین بودجه مبتنی بر عملکرد" مثل تهیه برنامه ها، فعالیت ها، سنجه ها و محاسبه قیمت تمام شده میشد، جلسه با لبخند و چای سیاه و شیرینی همراه بود. اما اگر خدای نکرده حرفی از "تخصیص بودجه مبتنی بر عملکرد" مثل تفاهمنامه های عملکردی، کاهش ردیف های بودجه یا افزایش اختیارات دستگاه های اجرایی میشد، جلسه با دعوا و چای قرمز و گل گاوزبان و "آقا صلوات بفرست" و ترک جلسه، تمام میشد. در واقع با رنگ چایی میشد تشخیص بدی که جلسه در مورد چیه.
"تخصیص بودجه مبتنی بر عملکرد" نیازمند چارچوب جداگانه ای با ملاحظات بسیار مهمی است که در بخش چهارم به آن خواهم پرداخت.
برای مشاهده فیلم های آموزشی مرتبط با موضوع این نوشتار اینجا را کلیک کنید.
دوره بین المللی حسابداری مدیریت (CMA استرالیا)
علیرضا صراف - مشاهده رزومه
6 آذر 1397
دیدگاه خود را بنویسید