علیرضا صراف، مولف کتاب "گام به گام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد"

متاسفانه در دانشگاه ها از بین ده ها روش هزینه یابی تنها به روش "حسابداری صنعتی" یا همان "حسابداری قیمت(بهای) تمام شده" پرداخته می شود چراکه تمرکز رشته حسابداری بر "حسابداری مالی" است نه "حسابداری مدیریت". در حالیکه موضوع "بودجه ریزی عملیاتی" و روش های هزینه یابی مرتبط با آن در حوزه "حسابداری مدیریت" مطرح می شود نه "حسابداری مالی".

هر روش هزینه یابی برای هدف خاصی طراحی شده است. روش "حسابداری بهای تمام شده" برای تهیه صورت های مالی ایجاد شده است. درحالیکه ما از انجام هزینه یابی در "بودجه ریزی عملیاتی"، به دنبال تهیه صورت مالی نیستیم. بلکه به دنبال سه هدف اصلی زیر هستیم:

  • ️ "محاسبه دقیق قیمت تمام شده" فعالیت ها، کالا و خدمات دستگاه های اجرایی در سال قبل
  • ️ "مدیریت قیمت تمام شده" فعالیت ها، کالا و خدمات دستگاه های اجرایی در سال جاری
  • ️ "پیش بینی قیمت تمام شده" فعالیت ها، کالا و خدمات دستگاه های اجرایی در سال آتی (بودجه)

از بین روش های متعدد هزینه یابی تنها یک روش است که هر سه ویژگی را دارد و آن روش "هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC)" است.

روش "حسابداری بهای تمام شده (حسابداری صنعتی)" به دلایل زیر به هیچ یک از اهداف سه گانه فوق کمکی نمی کند:

  • ️ در حسابداری بهای تمام شده، هزینه های دوره (هزینه واحدهای اداری، پشتیبانی، فروش، حراست، روابط عمومی، مالی، بودجه، برنامه ریزی، ریاست و ...) در قیمت تمام شده کالا یا خدمت لحاظ نمی شود. 
  • ️ در حسابداری بهای تمام شده، هزینه های سربار با "یک نسبت یکسان" و بدون توجه به "روابط علی معلولی" به کالا یا خدمات سرشکن می شوند. دقیقا مثل اینکه 4 نفر بروند رستوران و هریک غذا، نوشیدنی و سالاد با قیمت های متفاوت انتخاب کنند و در انتها صورتحساب میز را بر 4 تقسیم کنند تا دنگ (قیمت تمام شده) هر یک مشخص شود. تسهیم سربار در حسابداری بهای تمام شده دقیقا به این شکل غیر منطقی و غلط انجام می شود.
  • ️ در حسابداری بهای تمام شده، هزینه ها به "محل وقوع هزینه (مرکز هزینه)" سرشکن می شوند نه به "علت هزینه (فعالیت ها)" و اساسا فعالیت ها نقشی در هزینه یابی ندارند. زمانی که علت هزینه شناسایی نگردد امکان مدیریت هزینه نیز وجود ندارد.

بنابراین قیمت تمام شده ای که به روش حسابداری بهای تمام شده (حسابداری صنعتی) به دست می آید جز برای تهیه صورت های مالی به هیچ یک از تصمیمات مدیریتی از جمله: بودجه ریزی عملیاتی، مدیریت هزینه، قیمت گذاری کالا و خدمات، برونسپاری، مدیریت ظرفیت های بلا استفاده، تحلیل سودآوری محصول/مشتری، شناسایی فعالیتها/محصولات/مشتریان زیان ده و ... کمکی نمی کند و باید از روش های حسابداری مدیریت مانند ABC استفاده کرد.

برای مشاهده فیلم های آموزشی مرتبط با موضوع این نوشتار اینجا را کلیک کنید.

دوره بین المللی حسابداری مدیریت (CMA استرالیا)

علیرضا صراف - مشاهده رزومه 

www.cmairan.com

18 آذر 1397