حسابداری مدیریت و ابزارهای تحلیل گری کسب و کار

دفتر منطقه ای موسسه حسابداران مدیریت استرالیا و نیوزلند

حسابداری مدیریت چیست؟

یکی از مهمترین چالش ­های سازمان­ های امروزی، چالش "تصمیم گیری درست" است. برای اتخاذ یک تصمیم درست باید "منطق تصمیم گیری درست" را شناخت. گزاره­ های زیر به ترتیب منطق یک تصمیم درست را نشان می دهد.
  • "تصمیم درست" مستلزم "شناخت واقعیت" است.
  • "شناخت واقعیت" مستلزم "رویکرد سیستمی" است.
  • "رویکرد سیستمی" مستلزم "مدل سازی واقعیت" است.
  • "مدل سازی واقعیت" یعنی "شناسایی اجزاء واقعیت" سپس "برقراری رابطه علّی و معلولی" بین اجزاء واقعیت است.

این منطق، تداعی کننده شعر مولانا در مثنوی است: قصه"فیل و کوران".
مدیران زمانی می­ توانند تصمیم درستی اتخاذ کنند که "فیل سازمان" خود را ببینند. تا زمانیکه مدیران مانند کوران هر کدام به یک جزء این فیل دست می­ زنند و آن را دیوار، درخت، ناودان، نیزه، باد بزن و طناب می­ بینند هر نوع تصمیمی اتخاذ کنند نادرست خواهد بود. این مهم با ایجاد یک "رویکرد سیستمی" و استفاده از "ابزارهای مدل سازی" امکان پذیر است.
بنابراین سازمان­ های امروزی لازم است از طریق ابزارهای مدل­ سازی و با رویکرد سیستمی، فیل سازمان خود را که همان "زنجیره تولید ارزش سازمان" است به درستی بشناسند تا بتوانند تصمیمات درستی اتخاذ کنند.
اینجاست که حسابداری مدیریت پا به عرصه می­ گذارد.  

حسابداری مدیریت عبارتست از مدل­ سازی داده­ های مالی و غیر مالی سازمان در یک رابطه علّی و معلولی برای تولید اطلاعات درست و به موقع جهت اتخاذ تصمیمات استراتژیک.

مهمترین مهارت یک حسابدار مدیریت، مهارت مدل­ سازی است. در حسابداری مدیریت برای نمایش فیل سازمان به مدیران از 3 ابزار مدل ­سازی استفاده می ­شود. انواع روش­ های مدل­ سازی در حسابداری مدیریت به قرار ذیل است:


مدل­ سازی توصیفی (Descriptive Modeling)

در این روش مدل ­سازی گذشته نگر، داده­ های مالی و غیرمالی تاریخی بر اساس روابط علّی و معلولی در کنار یکدیگر قرار می ­گیرند تا مدیران، فیل سازمان (وضع موجود با رویکرد سیستمی) را مشاهده کنند. از انواع ابزارهای مدل­ سازی توصیفی در حسابداری مدیریت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مدل­ سازی پیش بینانه (Predictive Modeling)

در این روش مدل­ سازی آینده نگر، از روش ­های مدل­ سازی توصیفی فوق الذکر برای تولید سناریوهای مختلف برای آینده استفاده می­ شود. به این ترتیب که داده ­های مالی و غیرمالی را برای دوره ­های زمانی آتی در سناریوهای مختلف پیش­ بینی می­ کنند و تاثیر آن را بر انواع تصمیمات سازمانی مورد ارزیابی قرار می­ دهند.
از انواع ابزارهای مدل ­سازی پیش بینانه در حسابداری مدیریت می ­توان به موارد زیر اشاره کرد:


مدل­ سازی تجویزی (Prescriptive Modeling)

در این روش مدل­ سازی آینده نگر، تلاش می ­شود تا از بین سناریوهایی که در مدل­ سازی پیش بینانه تولید می شود، سناریو بهینه شناسایی و به مدیریت برای اتخاذ تصمیمات لازم ارائه شود. برای این منظور از "الگوریتم های بهینه سازی" استفاده می­ شود.

مزایای حسابداری مدیریت

مهمترین مزیت حسابداری مدیریت، ایجاد "رویکرد سیستمی" و "توازن" در سازمان است.
"رویکرد سیستمی" از طریق انواع "مدل سازی" هایی صورت می گیرد که پیشتر در مورد آنها صحبت کردیم تا فیل سازمان برای مدیران نمایان شود.
اما منظور از توازن چیست؟
حسابداری مدیریت می کوشد سازمان را از جنبه های مختلفی به توازن برساند تا مدیران بتواند با سرعت و دقت بیشتری به سمت اهداف سازمانی حرکت کند.
توازن در حسابداری مدیریت
تمامی ابزارهای تکنیکال حسابداری مدیریت در راستای تحقق دو مزیت فوق گام بر می دارند.

کاربردهای حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت با تولید اطلاعات درست و به موقع به تصمیمات مدیریتی ذیل کمک می­ کند:

تفاوت حسابداری مالی و حسابداری مدیریت

همانگونه که در شکل زیر ملاحظه می‌شود، هدف حسابداری مالی، گزارشگری مالی برون سازمانی و گذشته نگر است که مبتنی بر استانداردهای حسابداری تهیه می‌شود. به عبارت دیگر، حسابداری مالی در پایان هر دوره مالی، عملکرد سازمان را در قالب صورت‌های مالی برای ذینفعان و ناظران برون سازمانی از جمله سهامداران، اعتباردهندگان، حسابرسان، بورس، بانک، سازمان امور مالیاتی، دیوان محاسبات، سازمان برنامه و بودجه، وزارت دارایی و غیره افشا می‌کند.

بیشتر بدانید

خدمات ما